Recenzja: „The Whispering Muse” islandzkiego pisarza Sjóna Sigurdssona

Published on June 27, 2012

Story by

PeterG

Translation by:

Małgorzata Kućmierz

kulturaLifestyle

Jest rok 1949. Ciężko doświadczony przez los Islandczyk Valdimar Haraldsson zostaje zaproszony na duński statek handlowy, płynący na Morze Czarne. Statek transportuje papierniczą miazgę z Norwegii do Turcji, zatrzymując się po drodze w różnych egzotycznych portach. Lecz Haraldssona interesuje tylko jedno, mianowicie ryby. Dwudziestosiedmioletni Haraldsson, ekscentryczny facet z bujną wyobraźnią, natknął się pewnego razu na naukowy magazyn „Fis og Kultur” („Ryby i kultura”, który pewnego wieczoru przynosi na pokład statku współtowarzyszom podróży). Magazyn jest poświęcony jego głównemu zainteresowaniu, mianowicie „korelacji pomiędzy konsumpcją ryb i wyższością nordyckiej rasy”.

Mity grecko islandzkie

Haraldsson nie jest restrykcyjnym peskatarianinem, ale niezróżnicowana mięsna dieta serwowana na pokładzie statku MS Elizabeth Jung-Olson wkrótce wpędza go w depresję. Jednak Haraldsson, zaproszony na statek przez właściciela, którego syn jest współautorem „Fis kog Kultur”, nie narzeka, a przez burtę statku łowi dorsze. W zwięzłej, ostrej i momentami hipnotyzującej prozie Sjón łączy greckie legendy z islandzkimi mitami, aby stworzyć charakterystyczną dla siebie, całkowicie oryginalną fabułę.

Kolejny podróżny na pokładzie MS Elizabet Jung-Olson – Kaeneus - urzeka załogę i pasażerów opowieściami o czasach, gdy był marynarzem na statku Argo. Argo, co wie każdy, kto czytał historię Grecji lub oglądał wspaniały klasyczny film Raya Harryhausena „Jazon i Argonauci”, to statek na którym pływał Jazon poszukując złotego runa. W mitologii greckiej Kaeneus był bohaterem i ojcem Argonauty Koronusa. W wersji Kaeneusa po pobycie Argonautów na Thesbos pojawia się długonogi poeta, który recytuje wiersz na temat Sigurda i czarownicy Gudrun, postaci z mitologii nordyckiej.

Widoki

Tła książek kontrowersyjnego norweskiego noblisty Knuta Hamsuna również poprzeplatane są greckimi i nordyckimi legendami oraz motywem ryb. „W swoim początkowym stadium ludzkie serce niczego tak bardzo nie przypomina jak serca ryby” - mówi, na początku swojego przemówienia do załogi na temat magazynu „Ryby i Kultura”, Haraldsson. Książka Sjón została przetłumaczona na 25 języków, dostała liczne nagrody i nominacje; niedawno była kandydatem do angielskiej nagrody przyznawanej przez Booktrust niezależnej zagranicznej prozie fabularnej. Prócz noweli Islandczyk pisze wiersze, sztuki, scenariusze filmowe i teksty do piosenek swojej rodaczki Björk. W 2001 r. wraz z Larsem von Trierem i Björk został nominowany do nagrody Akademii Filmowej za piosenkę „I’ve Seen It All” z filmu „Tańcząc w ciemnościach”.

Pseudonim literacki tego islandzkiego pisarza, poety i autora tekstów o międzynarodowym uznaniu został utworzony od imion dwójki jego dzieci, a oznacza „widok” (Sigurjon). W jego niepozornej objętościowo, lecz ujmującej książce sporo jest widoków i wyobrażeń. Lapidarny, zwięzły styl pisania czterdziestodziewięciolatka jest konkretny, a jednocześnie nieokreślony. Jego proza zazwyczaj przedstawia nierealne postaci, opisuje wydarzenia i historie zawieszone pomiędzy rzeczywistością i wyobraźnią, będąc jednocześnie precyzyjną i ostrą. Książka „The Whispering Muse” („Szepcząca muza”) wydana w 2005 r. w Islandii długo czekała na swoje angielskie tłumaczenie, którego podjęła się w końcu Victoria Cribb. Cribb przetłumaczyła również dwie wcześniejsze nowele Sjóna, „The Blue Fox” (2008 r.) i „From the Mouth of the Whale” (2011 r.). „The Whispering Muse” może okazać się najlepszym i najbardziej poczytnym dziełem tego enigmatycznego Islandczyka wydanym do tej pory.

Fot.: (cc) wydawnictwo Bjartur/ bjartur.is/ Hörður Sveinsson/ wikimedia

Story by

PeterG

Translated from Book review: ‘The Whispering Muse’ by Icelandic writer Sjon