musta barbaari: pierwszy "gangsta raper" finlandii
Published on
Rap, który jest muzyczną codziennością we Francji i w Niemczech, dopiero raczkuje w Finlandii. Dwudziestotrzyletni James Nikander jest jednym z pierwszych fińskich „gangsta raperów”. Jego pierwszy i jedyny utwór ukazał się w sierpniu i wywołał lawinę komentarzy. Niemiecki fotograf Lukas Rapp spędził dzień w Helsinkach ze wschodzącą gwiazdą fińskiego rapu.
James Nikander, używający scenicznego pseudonimu Musta Barbaari, jest jednym z pierwszych czarnoskórych fińskich raperów, który w swoich utworach rozprawia się z panującymi w kraju stereotypami. Jego pierwszy i jak do ten pory jedyny utwór „Salil eka, salil vika” („Pierwszy na siłowni, ostatni na siłowni”) ukazał się pod koniec sierpnia 2013 roku. Słowa utworu wywołały wiele kontrowersji w Finlandii; Musta rapuje między innymi : „Idę do zatrudniaka, ale nie zarzynam się, by znaleźć pracę, bo już jedną mam, najcięższą ze wszystkich prac w Finlandii. Ta praca to bycie czarnym”.
James wychował się w Vuosaari, dzielnicy na wschodzie Helsinek. Jego ojciec jest Finem, a matka pochodzi z Tanzanii. „W Finlandii nie uważa się mnie za prawdziwego Fina, ale gdy jestem w Tanzanii i ktoś pyta mnie skąd pochodzę, mówię, że z Finlandii” – tłumaczy Nikander. Chłopak był wychowywany przez matkę, bo ojciec opuścił ich bardzo wcześnie. Gdy James opowiada o swoim dorastaniu, bardzo wyraźnie podkreśla, że matka go „wychowywała”. „Wychowywała mnie bardzo surowo, naprawdę surowo” - wspomina. Dziś dom, w którym spędził dzieciństwo nie wygląda już tak, jak kiedyś. Choć nadal stoi w tym samym miejscu, jest opustoszały. „Dobrze się tu żyło” – zaczyna swoją opowieść James, pokazując mi okna jego dawnego pokoju. „Kiedy sąsiedzi i ludzie z okolicy zagajali do mnie po fińsku i odpowiadałem im płynnie w ich języku, byli naprawdę zaskoczeni. Nie spodziewali się tego. Tłumaczyłem im, że mój ojciec jest Finem i wtedy odpowiadali mi, że w takim razie jestem jednym z nich” – mówi.
Kiedy James chodził do podstawówki, w Finlandii nadal obowiązywała tradycja, według której „cudzoziemcy” byli odseparowywani od Finów. „Moja mama walczyła o to, żebym ja i mój brat byli w tej samej klasie, co inne fińskie dzieci” – wspomina raper. Ale na przerwach uprzedzenia ponownie brały górę. Czarni trzymali się z czarnymi, a biali z białymi. „Gra w piłkę nas jednoczyła” – James przywołuje w pamięci szkolne rozrywki. „Dzięki meczom miałem kontakt z kolegami z mojej klasy. Nie musieliśmy nawet rozmawiać, liczył się tylko sport. Graliśmy nawet w zimie, czasem całe dnie, codziennie” – wspomina. Przez ponad 12 lat James grał na pozycji napastnika w wielu różnych klubach. Poważny wypadek uniemożliwił mu dalszą sportową karierę. „Po wypadku ćwiczyłem już tylko z ciężarkami, aby utrzymać formę. Później, od 2008 roku, zacząłem chodzić na siłownię. Dziś siłownia to mój drugi dom” – stwierdza raper.
James zaczął uprawiać sport już w dzieciństwie i dziś nie potrafi wyobrazić sobie tygodnia (a nawet kilku dni) bez aktywności fizycznej. Za pomocą swoich utworów chce powiedzieć swoim słuchaczom, że naprawdę warto być w formie. Choć ma tylko 23 lata, czuje, że dla wielu może być przykładem do naśladowania.
Choć na pierwszy album rapera trzeba będzie jeszcze poczekać, jego pierwszy utwór miał prawie 800 000 wyświetleń w ciągu trzech tygodni. Oznacza to, że obejrzało go ponad 15% fińskiej populacji (liczącej 5,4 miliona osób). James występuje podczas różnych imprez, czasem również w ramach scenicznych rapowych improwizacji, co pozwala mu zarobić pieniądze na życie. „Nie spodziewałem się tak wielkiego sukcesu. W ciągu dwóch tygodni od ukazania się mojego pierwszego utworu, byłem już zapraszany na wywiady do najważniejszych gazet i programów telewizyjnych w Finlandii” - wspomina.
„Nie mam pojęcia, co się będzie działo w przyszłości” - mówi James. „Będę dalej nagrywał i opowiadał o moim życiu, o tym jakie ono jest i jakim człowiekiem mnie czyni” – dodaje po chwili.
James nie ma wątpliwości co do tego, że fińskie społeczeństwo znacznie się zmieni w przeciągu nadchodzących kilku lat, że ludzie staną się bardziej otwarci i tolerancyjni. „Mieszkańcy Amsterdamu mogą służyć za wzór tolerancji i otwartości – i nie sądzę, że zawdzięczają to narkotykom. Finowie powinni się od nich uczyć” – stwierdza pierwszy fiński ciemnoskóry raper.
Ten artykuł jest jednym z reportaży powstałych w ramach projektu ''EUtopia on the Ground”, który ma za zadanie rozpatrywać przyszłości Europy. Projekt cafebabel.com otrzymał wsparcie finansowe Komisji Europejskiej, Ministerstwa Spraw
Zagranicznych Francji, Fundacji Hippocrène oraz Fundacji Charlesa Léopolda Mayera.
Translated from Rapper Musta Barbaari: Finnlands 'schwarzer Barbar'