Głębiej niż myślisz: krótka opowieść o symbolice wody
Published on
Translation by:
Marysia AmribdWoda jest ważnym elementem zarówno w mitologii jak i w intrygach, jest skomplikowaną pożywką do fantazjowania, marzeń oraz rytuałów, przy których wypływają różnice kulturowe oraz obfitość znaczeń i interpretacji, łączących się ze sobą oraz wzajemnie się przenikających. Woda sięga głęboko w sferę ludzkiej myśli i kształtuje podstawy wymiany kulturowej.
Mity, potwory i pieśń
Na najbardziej podstawowym poziomie woda, obok ognia, powietrza i ziemi, jest jednym z czterech żywiołów. Francuski filozof Gaston Bachelard, w swojej typologii rozróżnia: wody spokojne, płynące, bieżące, stojące, świeże, słone, przejrzyste, oczyszczające, głębokie i wzburzone. Woda to pierwsze zwierciadło myślącego człowieka, pierwsza rzecz, która krzewi samoświadomość oraz racjonalizm. Jest to również naczynie umysłu obdarzonego wyobraźnią, "tworzącego nieograniczoną ilość stworzeń i potworów, demonów, nimf, gorgon oraz hydr" zarówno dobrych jak i złych. Woda daje im życie, jednak zapobiega też ich rozwojowi oraz poszukiwaniom. Zarówno Odyseusz jak i Markandeja byli żeglarzami poszukującymi granic, otaczającego ich świata oraz granic racjonalnego umysłu. Woda to drzwi otwierające się na wyobraźnię, sposób na to, żeby zobaczyć tych, którzy są najdalej nas, na przykład syreny czy hipogryfy lub też by oczami mędrca Markandei znaleźć nieskończone wody ciała Wisznu.
Nieskończone i wieczne
Profesor Jacques Bethemont określa wodę jako "mleczny, pierwotny ocean", pochłaniający zarówno mężczyzn jak i kobiety, posiadający potencjał życia i dający nieśmiertelność. Wiek człowieka jest naznaczony pojęciem życia, płynącym podobnie jak prąd rzeki. Nikt nie wchodzi dwa razy do tej samej rzeki i nikt nie wychodzi cało z próby wody. Dzięki rzece jesteśmy oczyszczeni. Radząc sobie z kłodami rzucanymi nam przez Psyche łączymy się ze światem podziemi. Księżyc jest odpowiedzialny za pływy, tak więc morze jest władcą wiecznego narodzenia i odrodzenia, podobnie jak święta studnia Zamzam w Mekce. Woda reprezentuje męskie nasienie, spermę chińskich i malajskich smoków", symbol władzy i płodności cesarza. Jednak w tradycji wielu ludów woda to środek potrzebny by przemienić materię w życie i nakierować duszę na oświecenie oraz zyskanie samoświadomości. Jak mówi Psalm 51. "obmyj mnie a nad śnieg wybieleję". Symbolika wody przeszła również do świata Islamu i jest w Koranie najważniejsza. Woda jest świętością obdarzoną siłą oczyszczania: "Czyż ci, którzy nie uwierzyli, nie widzieli, iż niebiosa i ziemia stanowiły jedną zwartą masę i My rozdzieliliśmy je, i stworzyliśmy z wody każdą żyjącą rzecz? Czyż oni nie uwierzą?" (Sura 21, Prorocy, ajat 30), "Oto On okrył was sennością - zabezpieczeniem pochodzącym od Niego - i spuścił na was z nieba wodę, aby was nią oczyścić i usunąć z was brud szatana, umocnić wasze serca i utwierdzić przez to wasze stopy." (Sura 8, Łupy, ajat 11).
Filozofia jest płynna
Woda jest zwierciadłem duszy, mieszanką zepsutych wód, niszczycielskich powodzi, potoków, majestatycznych rzek o niezbadanych korytach oraz nieskończonych mórz. Czyste, przejrzyste, boskie, przezroczyste fontanny przedstawiają duszę i jej związek z samą sobą. Mirjam Viterbi Ben Horin idzie dalej zagłębiając się w ideę Micwy, żydowskiej rytualnej kąpieli oczyszczającej, przedstawiając jej symbolikę od odwołań pojawiających się od zebrania się wód w Księdze Wyjścia po nawrócenie na Judaizm w Talmudzie i przemianie Jonasza: "Circumdederunt me aquae usque ad animam" ("Wody objęły mnie zewsząd, aż po gardło") (Jon 2,6).
Pomoc w walce ze stresem
Niektóre źródła wody, zgodnie z legendami i tradycją religijną, znane są ze swojej zdolności leczenia ciała i umysłu. Słynna grota w Lourdes, rzeka Ganges, słynne rzymskie łaźnie w Anglii i inne, mniej znane przykłady miejsc tak dalekich jak te w Japonii czy Rosji. Japońskie sento (łaźnie publiczne), rotenburo (odkryte baseny), ryokan i miniszuku (stylizowane japońskie gospody z warunkami do korzystania z wód termalnych) dają ludziom możliwość ucieczki przed stresującym życiem. W przenośni i dosłownie, zarówno od strony filozoficznej jak i teologicznej, woda oraz związane z nią wyobrażenia prowokują dyskusję i są pożywką dla wyobraźni. Nasza opowieść mogłaby trwać wiecznie, aż po nieskończony horyzont, jednak, podobnie jak szekspirowski Prospero, powinniśmy teraz powierzyć nasze magiczne księgi niepamięci oraz głębiom wód.
Translated from A brief journey into water symbols