Związek Radziecki i jego sztuka wizualna widziana 20 lat po upadku imperium
Published on
Translation by:
Agata JaskotJean-Robert Raviot nie może wyjść z podziwu: „skoro media poświęcają tyle uwagi upadkowi muru berlińskiego, to niby z jakiej racji unikają tematu 20. rocznicy upadku Związku Radzieckiego?” Kurator wystawy zatytułowanej „URSS fin de partie” zdecydował się pokazać publiczności zbiór ilustracji, które towarzyszyły mieszkańcom ZSRR w latach 1985-1991. Ekspozycję można oglądać do 26 lutego 2012 w Muzeum Historii Współczesnej w Paryżu. Całość zbiorów została podzielona według trzech kategorii, a mianowicie: prasa podziemna, plakat polityczny oraz fotografia. Cafebabel.com udostępnia swoim czytelnikom perełki sztuki wizualnej Związku Radzieckiego.
Przedstawione fotografie ukazały się na naszym portalu dzięki uprzejmości BDIC, Muzeum historii politycznej Sankt Petersburga, Biblioteki Publicznej Moskwy oraz stowarzyszenia Memorial.
„Ogoniok” to pierwszy magazyn ilustrowany w historii Rosji. Jego okładka oddaje atmosferę krytyki, jaka panowała w czasach tzw. „pierestrojki”, w sposób mistrzowski. W listopadzie 1991 roku tygodnik ten wyeksponował na swojej okładce szokujący tytuł - „ W imię rewolucji” – zapowiadając w ten sposób nową erę w historii prasy rosyjskiej (własność BDIC).
Plakat G. Belozerova (1988) podważa „prawdę” ukazywaną przez dziennik „Prawda” (będący organem prasowym Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego). (Własność BDIC; Fot.: ©G. Belozerov)
Ten łańcuch ludzki ciągnął się od Kijowa po Lwów. Przedsięwzięcie zorganizowano ku pamięci zjednoczenia niezależnej Ukrainy w 1919 roku. (Fot.:© Ukrinform)
„Pożegnanie cenzury?” Okładka „Ogonioka” (numer 51 z grudnia 1989) ilustruje okres, w którym cenzura przeżywa odwilż, poprzedzającą jej oficjalne obalenie 12 czerwca 1990 roku. (Własność BDIC. D.R.)
„Prawda o ekologii dla wszystkich!” (tekst w języku ukraińskim). Plakat autorstwa V.Chostii oraz Z. Kravtechenki. Wraz z nadejściem wolności słowa nastają lepsze czasy również dla grafików – do tej pory poddanych ścisłej cenzurze. (Fot.:© V. Chostia)
„Czy wciąż musimy pracować po staremu? Odwagi, no dalej! Czas na innowacje!” W 1990 roku rewolucja informatyczna stawia swoje pierwsze kroki. To już najwyższy czas, by młot – jeden z symboli przemysłu sowieckiego - został zastąpiony przez komputer. (Fot.:© G. Kamenskikh, G. Tcherniavskij)
„Dysydent” to przykład publikacji wspaniale odzwierciedlającej metamorfozę prasy radzieckiej. Jej ewolucja zwiastuje nadejście nowego rodzaju prasy – niezależnej, wolnej oraz bezpłatnej. Doskonały przykład publikacji samizdatowej.
Michaił Gorbaczow dochodzi do władzy w 1985 roku. Będzie ją dzierżył przez kolejne 6 lat. Nikogo już nie zdziwi fakt, że dziś jego wizerunek kojarzony jest z serią reform określanych mianem „pierestrojki”. Do jego priorytetów należała walka z zastojem gospodarki oraz rozwój sektora technologicznego. Zdjęcie zostało zrobione 1-go maja 1988. Gorbaczow pozdrawia lud podczas defilady zorganizowanej na Placu Czerwonym. (Fot.: V. Musaelyan, 1988; Własność BDIC, Fonds France-URSS © Tass)
Konkurs „Miss Moskwa 1988” (Zbiory BDIC, Fonds France-URSS ©Tass)
Pogrzeb Sacharowa, Moskwa, 18 grudnia 1989. Radziecki fizyk jądrowy umiera w wieku 78 lat, pozostawiając w spadku bogatą spuściznę działań politycznych na rzecz praw człowieka, Pokojową Nagrodę Nobla oraz bombę wodorową. (Fot.: Vologodskïï, 1989, Zbiory należące do Memorial ©Memorial)
Między 2 a 17 października 1990 roku, w strajku głodowym wzięło udział 30 000 studentów, którzy zgromadzili się na Placu Rewolucji Październikowej (w późniejszym okresie zaczęto określać go mianem „Placu Niepodległości” lub „Majdanem”) w Kijowie. (Fot.: V. Repik i V. Samokhotski, 1990, Zbiory Ukrinform © Ukrinform)
Wraz z nadejściem swobody wypowiedzi powstają pierwsze emisje telewizyjne poruszające szereg debat społecznych. „Dwunaste piętro” to program nakłaniający do dyskusji zarówno młodszych jak i starszych. (Fot.: I. Zotine, 1988; Zbiory BDIC, Fonds France-URSS © Tass)
Wielki sukces programu „Opinia publiczna”, omawiającego tego dnia radziecki system edukacyjny. To jedna z pierwszych okazji, kiedy obywatele korzystają z wolności wypowiedzi, przekazując swoje krytyczne opinie dziennikarzom zbierającym materiał wprost na ulicy. To pierwszy w historii przypadek, kiedy to wypowiedzi obywateli ZSRR nie zostają poddane cenzurze. (Fot.: Iouri Belinski, 1987, Zbiory BDIC, Fonds France-URSS © Tass)
„Zapominając historię ryzykujemy jej powtórkę”. (Plakat autorstwa A. Faldine, 1990 Leningrad, Sovetskiï pisatel; Zbiory BDIC © A. Faldine)
XIX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego odbył się w czerwcu 1988 roku. To wtedy zadecydowano o przeprowadzeniu pierwszych wyborów parlamentarnych, w których to zwycięstwo określonych kandydatów nie zostało odgórnie narzucone przez partię. (Fot.: Y. Lizounov et A. Choumichev, Moscou, 1988. Zbiory BDIC, Fonds France-URSS © Tass)
Translated from URSS fin de partie : les années Perestroïka en images