Wszystko kręci się wokół jajka
Published on
Story by
inga pietrusiska
Wystawy sklepowe, oferty promocyjne, ludowe kiermasze świąteczne, kartki z życzeniami są pełne kolorowych, przepięknie zdobionych jajek zwanych potocznie pisankami. To znak nachodzących Świąt Wielkanocnych
W Polsce istnieje wiele technik zdobienia wielkanocnych jajek, do zdobienia używa się kurzych, kaczych, gęsich a nawet strusich jaj. Gotuje się je na twardo bądź robi tak zwane wydmuszki - puste skorupki. Najbardziej popularne są pisanki, które powstają poprzez malowanie rozgrzanym woskiem przy pomocy drewienka lub igły wzorów, a następnie zanurzenie jajka w kolorowej farbie - miejsca zamalowane nie pokrywają się barwnikiem i po usunięciu wosku ukazuje się misterny biały wzorek na kolorowym jajku. "Ta technika w zmodyfikowanej wersji z powodzeniem może być źródłem inspiracji dla najmłodszych", twierdzi pracownik działu oświaty Muzeum Etnograficznego w Warszawie. "Rozgrzany wosk może być niebezpieczny dla dzieci dlatego zamiast niego można użyć świecowej kredki".
Zupełnie inaczej powstają kraszanki - najpierw barwi się jajka w wywarze z kolorowej wełny albo brązowym, uzyskiwanym z gotowanych łupin cebuli, a potem wyskrobuje się misterny wzór. Jest to technika wymagająca sprawnej ręki i zdolności plastycznych. "Zrobienie jednej kraszanki zajmuje dwie godziny", mówi artystka ludowa z Opola. Amatorowi zajęło by dużo więcej czasu.
(Foto: ©BZedan/flickr)
Kobieca rzecz - jajka...
Dawniej zdobieniem jajek zajmowały się wyłącznie kobiety, a mężczyźni mieli zakaz wchodzenia do izby gdzie przygotowywano pisanki. Obecnie brzydsza płeć ma równouprawnienie w tej kwestii i coraz większą popularnością cieszą się warsztaty zdobienia jajek, w których całe rodziny pod okiem twórców ludowych uczą się pracochłonnych i tradycyjnych technik. "To bardzo przyjemny i zarazem edukacyjny sposób na spędzenie czasu z dziećmi", opowiada młode małżeństwo uczestniczące w jednym z warsztatów z dwójką małych dzieci. "Możemy odkryć zdolności manualne a nasze dzieci mają okazję poznać choć część polskiej sztuki ludowej". W wielu polskich domach tradycja robienia wielkanocnych pisanek przechodzi z pokolenia na pokolenie: "Kiedyś pisanki robiłem z rodzeństwem. Teraz robimy je z żoną i córką", mówi Marcin, 30-letni ekonomista.
Ludowość 2.0
Dziś artyści nie ograniczają się jedynie do obdarowywania swoimi wyrobami najbliższych, ale zakładają strony internetowe na których można kupić te arcydzieła sztuki ludowej. "Sprzedawałam swoje pisanki przez Allegro, aż w końcu postanowiłam założyć stronę i forum tematyczne, bo jak się okazało, dla bardzo wielu osób jest to relaksujące hobby i sposób na życie", mówi Anna Gołębniak, artystka, która prezentuje się także w Internecie. "Moje pisanki nie są bardzo kolorowe ale i tak cieszą się powodzeniem. Mam kilkunastu stałych klientów, którzy zamawiają je co roku ze względu na to, ze są niepowtarzalne, a przez to doskonałe na prezent. Stronę odwiedzają też osoby zza granicy, w ubiegłym roku moje pisanki poleciały do USA, Australii, Austrii, Francji, Holandii i Kanady".
Jajko - jedno z najbardziej rozpowszechnionych symboli wielkanocnych w wielu kulturach symbolizuje dobro. Już w Starożytności było symbolem szczęścia, płodności, pomyślności i zdrowia. Jajko symbolizuje też odradzające się na wiosnę życie. Według polskich ludowych przesądów szczęście i pojawienie się szybko potomstwa związane było ze znalezieniem podwójnego żółtka, Anglicy robili talizmany z jajek starej kury a Niemcy mieli zwyczaj przysięgania na jajka.
Najstarsze, gliniane i zdobione znakami, jajko, datowane na 3000 lat przed Chrystusem, archeolodzy odnaleźli na terenach Sumeryjskiej Mezopotamii. Zwyczaj malowania i ozdabiania jajek narodził się w Persji, gdzie Nowy Rok obchodzono jako Święto Czerwonego Jaja. Do dziś na Węgrzech wyraz "kokony" znaczy "czerwone jajko" i oznacza wielkanocną pisankę. W Bułgarii pierwsza pisanka malowana jest zawsze na czerwono i nie wolno jej wyrzucić aż do następnej Wielkanocy. Przechowywana przez cały rok ma przynieść szczęście i zdrowie całemu domowi. Podczas rodzinnych czy przyjacielskich wizyt, Bułgarzy obdarowują się wzajemnie pisankami. Podobny zwyczaj praktykowany jest również w Czechach. W Grecji dzień malowania jajek jest nazwany Czerwonym i przypada na Wielki Czwartek, a w Rumuni mówi się, że gdy chrześcijanie przestaną malować jajka na czerwono to nastąpi koniec świata!
(Fotos in order: Intext - ©Zormasa/flickr; ©BZedan/flickr; Homepage - ©jmurawski/flickr; Box - ©madelinetosh/flickr)