Proces rozszerzania UE: Bu³garia i Rumunia
Published on
Story by
w³adys³aw manteuffel
W swojej historii Unia Europejska przesz³a piêæ rozszerzeñ, ostatnio (1 maja 2004 r.) powiêkszaj±c siê o 10 nowych pañstw cz³onkowskich. Czas na kolejne zmiany.
Nadchodz±ca akcesja Bu³garii i Rumunii wpisuje siê w proces powiêkszania "obszaru wolno¶ci, demokracji, poszanowania praw i podstawowych wolno¶ci cz³owieka oraz rz±dów prawa" jak okre¶la terytorium wspólnotowe Traktat o Unii Europejskiej.
Wspomniany Traktat reguluje proces rozszerzania Wspólnoty. Zak³ada on mo¿liwo¶æ przyjêcia do Unii Europejskiej ka¿dego europejskiego pañstwa respektuj±cego wy¿ej wymienione warto¶ci, oraz spe³niaj±cego kryteria akcesyjne, ustalone w Kopenhadze w 1993 r.
Nale¿y do nich istnienie w kraju kandyduj±cym stabilnych instytucji gwarantuj±cych demokracjê, praworz±dno¶æ, przestrzeganie praw cz³owieka i ochronê mniejszo¶ci. Kandydat powinien posiadaæ tak¿e funkcjonuj±c± konkurencyjn± gospodarkê rynkow±. Pañstwo ubiegaj±ce siê o cz³onkostwo musi byæ zdolne do przyjêcia obowi±zków z niego wynikaj±cych, oraz akceptowaæ cele unii politycznej, gospodarczej i walutowej. Niezbêdnym warunkiem wst±pienia do UE jest równie¿ przyjêcie acquis communautaire (dorobku prawnego Wspólnot) i jego wdra¿anie przez odpowiednie struktury administracyjne i s±dowe.
Do piêciu razy sztuka
Trzy Wspólnoty Europejskie ju¿ od 1958 r. mia³y wspólne niektóre organy. Pe³ne po³±czenie nast±pi³o w 1967 roku, gdy wszed³ w ¿ycie traktat fuzyjny. Liczba cz³onków Wspólnot zwiêkszy³a siê po raz pierwszy w 1973 roku, gdy przy³±czy³y siê Wielka Brytania, Dania i Irlandia. Kandyduj±ca wówczas Norwegia nie przy³±czy³a siê z powodu sprzeciwu swoich obywateli, wyra¿onego w referendum. Druga fala rozszerzenia nast±pi³a w latach 80. Wtedy do EWG przyst±pi³a Grecja, Hiszpania i Portugalia. W 1985 r. mia³ miejsce jedyny przypadek wyst±pienia ze Wspólnot: od³±czy³a siê Grenlandia po uzyskaniu autonomii od Danii.
NRD sta³o siê czê¶ci± Unii w momencie przywrócenia jedno¶ci Niemiec po upadku muru berliñskiego w 1990 roku.
Trzecia fala przyjêæ nast±pi³a w 1995 roku, kiedy to przyjêto Austriê, Szwecjê i Finlandiê, wtedy te¿ Norwegia ponownie odmówi³a wst±pienia. 1 maja 2004 roku nast±pi³o czwarte, najwiêksze w historii Unii rozszerzenie, do wspólnoty wst±pi³o 10 krajów: Estonia, £otwa, Litwa, Polska, Czechy, S³owacja, Wêgry, S³owenia, Malta oraz Cypr.
Bu³garia i Rumunia: droga do UE
Bu³garia i Rumunia maj± ju¿ niemal za sob± okres zmian i dostosowañ, który pozwoli³ im znale¼æ siê "na progu" UE.
Po doj¶ciu do porozumienia we wszystkich obszarach, negocjacje z Bu³gari± zamkniêto 15 kwietnia 2004 r. w Luksemburgu, z Rumuni± za¶ 17 grudnia tego samego roku w Kopenhadze. Wtedy te¿ Komisja wyrazi³a nadziejê na akcesjê obu pañstw w styczniu 2007 roku.
13 kwietnia 2005 r Parlament Europejski przeg³osowa³ wniosek o poparcie dla akcesji Bu³garii i Rumunii. Traktat akcesyjny podpisano 25 kwietnia tego roku w Luksemburgu.
Podpisanie Traktatu otworzy³o procedurê jego ratyfikacji, w ramach której do dnia akcesji Traktat musi byæ przyjêty we wszystkich krajach UE. Dotychczas ratyfikowano go na S³owacji, Wêgrzech, w S³owenii, na Cyprze, w Grecji, Estonii, Rumunii i Czechach oraz Bu³garii.
Zgodnie z zapisami Traktatu Bu³garia i Rumunia otrzyma³y na okres przej¶ciowy trwaj±cy do dnia akcesji status obserwatora w instytucjach Unii.
Traktat Akcesyjny przewiduje wst±pienie Bu³garii i Rumunii do Unii Europejskiej z dniem 1 stycznia 2007 r. Zawiera jednak klauzulê bezpieczeñstwa, która zezwala krajom Unii jednog³o¶nie i na wniosek Komisji Europejskiej przesun±æ datê akcesji na styczeñ 2008r., w wypadku wyst±pienia uzasadnionego ryzyka, ¿e kandydaci nie bêd± przygotowani do akcesji w pierwotnym terminie. 16 maja br. Komisja ma przedstawiæ swoj± rekomendacjê w tym zakresie.
Perspektywy dalszego rozszerzenia UE
Chêæ do³±czenia do Unii Europejskiej zg³osi³y pozosta³e pañstwa ba³kañskie oraz Turcja. Obecnie prowadzone s± negocjacje akcesyjne z Chorwacj± i Turcj±. O ile w przypadku pierwszego kraju nie s³ychaæ raczej z Unii g³osów sprzeciwu, kandydatura drugiego z wymienionych budzi z wielu przyczyn kontrowersje.
Kolejnym pañstwem o aspiracjach unijnych jest Macedonia, która od grudnia 2005 posiada status pañstwa kandyduj±cego, choæ negocjacji jeszcze nie podjêto.
Grupa pañstw tzw. Ba³kanów Zachodnich: Albania, Bo¶nia i Hercegowina oraz Serbia i Czarnogóra objête s± tzw. Procesem Stabilizacji i Stowarzyszenia zak³adaj±cym w dalszej perspektywie akcesjê do UE.
"Kolejka" do Unii pozostaje wiêc wci±¿ d³uga.