Kobiety w Macedonii - rzeczywistość a złudzenia
Published on
Translation by:
AgnieszkaGlod
Istnieje wiele ustaw, które regulują zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w Macedonii. Rzeczywistość wygląda jednak inaczej. Regulacje nie są respektowane, a kobiety czują się dyskryminowane.
Muzyka rockowa rozbrzmiewa na klatce schodowej baru ”Mala Stanica”. Nowa działaczka organizacji pozarządowej (Woman Unlimited of Macedonia) przedstawia się i przy dźwiękach głośnej muzyki wita nowych odwiedzających. Zdaje się, że komercja i aktywizm żyją tu w pełnej symbiozie.
Nowa członkini NGO uważa, że aktywne grupy kobiet w Macedonii powinny ze sobą współpracować. Motto tego wieczoru brzmi ”networking”, ponieważ, jak wyjaśnia holenderska ambasadorka Simone Philippine, w XXI wieku nie da się osiągnąć sukcesu, nie będąc w sieci. Chciałaby dotrzeć do różnych grup kobiet: muzułmańskich i katolickich, młodszych i starszych, czynnych zawodowo i pracujących jako panie domu – pragnie dodać im odwagi, aby wzięły życie w swoje ręce.
Od 1991 roku Macedonia jest suwerennym państwem. Wcześniej, przez okres 20 lat, przynależała do Jugosławii. Większość społeczeństwa z niechęcią wspomina tamte czasy, szczególnie jeśli chodzi o poszanowanie praw kobiet. Młoda blogerka i działaczka Irena Cvetkovic(29 lat)mówi rozżalona: ”życie nie było usłane różami, ale przynajmniej kobiety miały zawód, który pozwalał im zachować niezależność i cieszyć się życiem pozarodzinnym. Dzisiaj, zarówno mężczyźni, jak i kobiety, są ofiarami neoliberalizmu”. Cvetkovic opowiada o fabrykach tekstylnych w Stip, w których to właśnie kobiety, za bardzo niskie wynagrodzenie, pracują na dwie zmiany. Ich mężowie siedzą wówczas w domach, knajpach lub halach z automatami do gry. Czy tak wygląda równouprawnienie kobiet?
Jak dziś wygląda równouprawnienie kobiet i mężczyzn w Macedonii?
European Gender Equality Law Review (przegląd europejskich regulacji prawnych dotyczących równouprawnienia) z 2010 roku poświadcza, że macedońskie prawo dotyczące równouprawnienia płci spełnia wymagania Unii Europejskiej. W rzeczywistości sprawa wygląda jednak inaczej. Struktury patriarchalne przenikają do wielu obszarów życia społecznego, zawodowego czy też prywatnego. Partia konserwatywna VMRO-DPMNE i Prezes Rady Ministrów Nikola Gruevski, z uwagi na swój związek z Kościołem, poparli tradycyjny podział ról. Wprowadzenie nauki religii w państwowym systemie szkolnictwa, zmniejszenie ilości ofert dotyczących opieki nad małymi dziećmi oraz kampanie medialne zachęcające do posiadania trzeciego i czwartego dziecka w rodzinie, a także działania przeciwko aborcji – to tylko niektóre z dylematów, z jakimi muszą zmierzyć się kobiety.
Wspierać samoświadomość kobiet
Problemu nie stanowią wyłącznie mężczyźni i ich wartości patriarchalne. Kobiety muszą również same być w stanie rozpoznać, kiedy i w jaki sposób stają się ofiarami nietolerancji. Savka Todorovska, ikona ruchów kobiet w kraju, przeprowadziła w 2009 roku ankietę dotyczącą równości szans, według której 40% ankietowanych czuje się dyskryminowana. Dyskryminacja ze względu na płeć uplasowała się na piątej pozycji (z sześciu). Drobna osoba nieustannie otoczona wianuszkiem kobiet, od czasu uzyskania przez Macedonię niepodległości w 1991 roku walczy o prawa kobiet. Jej i innym macedońskim działaczkom udało się stworzyć pierwsze komisje do spraw równouprawnienia. Znajdują się one obecnie w 14 ministerstwach i w 79 gminach (spośród 94), zatrudnieni są tam także pełnomocnicy ds. równości płci. European Gender Equality Law Review nie posiada jednak informacji, czy komisje te rzeczywiście są czynne.
Kobiety w polityce
Czy polityczne współdecydowanie kobiet w Macedonii jest jedynie przykrywką, pod którą mężczyźni prowadzą swoje własne interesy? ”Po tegorocznych wyborach 42 spośród 123 posłów w parlamencie stanowią kobiety. Ich obecność gwarantuje wyłącznie regulacja, której celem jest podniesienie liczby stanowisk społecznych obejmowanych przez kobiety, a którą w 2006 roku wprowadziły działaczki z Women Parliamentarian’s Club” – wyjaśnia Dijana Stojanovic Djerdevic, która bada w swojej pracy tę nadzwyczajną ponadpartyjną inicjatywę. Co trzecie miejsce na liście wyborczej przysługuje mniej licznie reprezentowanej płci, czyli kobietom. Pomimo faktu, że ich liczba w parlamencie wzrosła nie powinno się oczekiwać większego prawa kobiet do głosu: ”posłanki nie wypracowały wspólnego stanowiska i są postrzegane tylko jako maszyny wyborcze dla partii, którą reprezentują. Niestety w politycznych dyskusjach o wiele częściej chodzi o to kto jest po stronie partii konserwatywnej VMRO-DPMNE, a kto po stronie partii opozycyjnej SDSM, niż o ich treść merytoryczną".
Irena, Valentina, Savka i Daniela nie tylko walczą z tradycyjnym obrazem kobiety, jako matki i pani domu, ale także o to, aby ustawy, które są dla nich obietnicą ich równouprawnienia, w końcu weszły w życie.
Artykuł jest częścią Orient Express Reporter 2010-2011, serii reportaży na temat Bałkanów.
Fot.: (cc) Christiane Lötsch; Video: (cc)Aquariusdesign1/YouTube
Translated from Mazedoniens Frauen zwischen Anspruch und Wirklichkeit