Inne spojrzenie na historię
Published on
Story by
magda nowicka
Historia ludobójstwa na Bałkanach. (część 1.)
w oparciu o artykuł opublikowany na stronie www.genocid.org
Pierwsze zbrodnie ludobójstwa na ludności muzułmańskiej miały miejsce 584 lata po pierwszej wyprawie krzyżowej i trwały od 1683 do 1699 roku. Ta pierwsza tragedia muzułmanów rozegrała się w następstwie bitwy pod Wiedniem i prowadzonej wojny przez Austrię i Turcję.
Turcy wówczas utracili władzę oraz majątki na Węgrzech, w Slawonii, Lice, Krbavie, Dalmacji oraz Boce Kotorskiej. Wszyscy Muzułmanie, którzy nie zdążyli zbiec z tych terenów do Bośni lub na południe od rzeki Sawy i Dunaju, podobnie jak przed dwustoma laty w Hiszpanii, zostali podbici i poddani asymilacji oraz przymusowej katolicyzacji. Spritus movens oraz głównym rozgrywającym był Kościół Katolicki, kierujący się dogmatem extra ecclesiam nulla sallus (poza Kościołem nie ma zbawienia) i extra ecclesiam nullus propheta (nie ma proroków poza Kościołem). Służyły one jako kościelno-religijne usprawiedliwienie wypraw krzyżowych, Inkwizycji oraz aktów ludobójczych dokonywanych na wszystkich ludach niechrześcijańskich. Wszystkie obiekty kultury materialnej i sakralnej należące do cywilizacji islamskiej zostały zniszczone. Muzułmanów oraz ich kulturę nie uchronił fakt, że podczas stu sześćdziesięciu lat ich rządów na tych terenach, chrześcijanie mieli zagwarantowane prawa do wolności wyznania. Po objęciu władzy natomiast bezwarunkowo przyjęli dawną pogańsko-frankońską zasadę cuius regio eius religio (czyja władza, tego religia). Wiele dokładnych informacji na temat pierwszego ludobójstwa na muzułmanach, zwłaszcza dotyczących przymusowej katolicyzacji, znajdują się w archiwach zakonów franciszkańskich w Dalmacji, Slawonii i Lice. O dawnej obecności muzułmanów na tych terenach świadczą nazwy miejscowości i nazwiska.
Drugie ludobójstwo na muzułmanach miało miejsce na przełomie XVII i XVIII wieku, dokładnie w 1711 roku, w przeddzień Wigilii Bożego Narodzenia. Tamtej nocy odbyło się tzw. „tropienie poturczeńców” (istraga poturica), w wyniku którego około 1000 muzułmanów z obszaru „starej Czarnogóry” z siedzibą w Cetinju, zostało zniewolonych lub zbiegło do Nikšicia i wsi Tudemile w Barze. Pomysłodawcą oraz głównym strategiem owych aktów ludobójczych była Cerkiew Prawosławna. Niezwykle ważne jest to, że te krwawe wydarzenia wsławił, sprawujący najwyższą władzę państwową i kościelną, władyka i poeta Petar II Petrović Njegoš w utworze „Górski wieniec” (Gorski vijenac). Dostarczył w ten sposób ideologiczną podwalinę pod wszystkie późniejsze zbrodnie dokonywane na muzułmanach w Serbii, Sandžaku, Czarnogórze oraz Bośni i Hercegowinie. Za temat swojego najwznioślejszego dzieła wziął ludobójstwo, które rozumie się jako celowe i zaplanowane, całkowite lub częściowe wyniszczanie narodów, grup etnicznych, religijnych lub rasowych. Wszystkie motywy zbrodni, jak żądza krwi, chęć rabunku, uprzedzenia, religijna nienawiść wobec muzułmanów, są obecne i wychwalane w „Górskim wieńcu”.
Trzecia zbrodnia ludobójstwa na muzułmanach, którą serbski historyk i dyplomata Stojan Novaković, określił mianem „generalnego trzebienia Turków-muzułmanów z narodu”, miała miejsce w Serbii między 1804 a 1820 rokiem w następstwie Pierwszego i Drugiego Powstania Serbskiego. Od początku XIX wieku Serbia i Czarnogóra, eksterminacją, prześladowaniami i zabójstwami muzułmanów, dążyła do utworzenia narodowych państw, chcąc powiększać ich terytoria. Ludobójstwo i dewastacja islamskiej kultury były stałym elementem polityki Serbii i Czarnogóry w XIX i XX wieku. Do Cerkwi Prawosławnej, w jej zbrodniczych działaniach przyłączyli się historycy, politycy, a także literaci.
Czwarta zbrodnia ludobójstwa na ludności muzułmańskiej miała miejsce w latach 1830- 1867, kiedy Serbia uzyskała status księstwa wasalnego w ramach Imperium Osmańskiego. W latach 1862-1867 Serbowie wypędzili muzułmanów z Užica, Šapca, Sokola i Belgradu. Wszystkich wypędzonych muzułmanów Porta osiedliła w Bośni- Górnej i Dolnej Azijiji, czyli Bośniackim Šamacu i Orašju.
Piąta zbrodnia ludobójstwa na ludności muzułmańskiej, głównie na Albańczykach i Turkach, miała miejsce w latach 1876-1878, na terenie Serbii i Czarnogóry. Po powstaniu w Hercegowinie, wznieconego i kierowanego przez Serbię i Czarnogórę, doszło do Kongresu Berlińskiego (1878), na którym powzięto decyzję o przyznaniu pełnej niepodległości tym państwom. Serbia powiększyła swoje terytorium o okręgi niški, pirotski, toplički i vranjski, a Czarnogóra o Hercegowinę. Chociaż Serbowie zobowiązali się szanować prawo muzułmanów do wolności wyznania, muzułmanie zostali niemal natychmiast i całkowicie wyniszczeni. Swoimi działaniami Serbowie doprowadzili do opustoszenia dzisiejszej południowej Serbii i kryzysu w rolnictwie, które przyniosło państwu wiele strat. Nienawiść wobec muzułmanów okazała się silniejsza od materialnych korzyści i interesów. W latach 1862-1878, czyli przez szesnaście lat przestało istnieć wiele obiektów sakralnej i materialnej kultury muzułmanów w Belgradzie, Šapcu, Užicu, Sokolu, Nišu, Pirotu i Vrnaju, podobnie jak miało to miejsce dwa wieki temu na Węgrzech, w Lice, Dalmacji czy Boce Kotorskiej. Zatem dwa akty ludobójstwa, dokonane przez szesnaście lat, choć przez dwóch innych krzywdzicieli i w innych czasach, miały te same skutki.