Fabryki kultury: ze starego w nowe

Published on January 17, 2007

Story by

Translation by:

W całej Europie byłe budowle fabryczne zamieniają się w centra kultury. Czar starych fabryk przyciąga coraz większą publiczność.

Dla współczesnych architektów miasto stwarza nie lada problem. Większa część jest już zagospodarowana, więc nie pozostaje nic innego jak szukać tych miejsc, gdzie można wprowadzić nowe pomysły w czyn.

Z tego powodu w latach 90. architekci zaczęli przekształcać i wypełniać życiem pustostany. Budynki fabryczne leżą zazwyczaj w centrum miasta, często pełne są odpadów chemicznych i żelastwa, a ich przebudowa byłaby kosztowna i skomplikowana. Environmental Protection Agency w Stanach Zjednoczonych szacuje, że w Europie jest około 600 000 hektarów niezagospodarowanych obszarów pofabrycznych.

W tym czasie zaczęto organizować projekty, odnoszące sukcesy w wielu miastach europejskich. Oto cztery z nich.

Szimpla Kert, Budapeszt

"Szimpla Kert" w siódmym okręgu Budapesztu zalicza się do najpopularniejszych klubów w mieście. Wnętrze byłej fabryki stali zostało przekształcone z fantazją, dołożono starań by zachować atmosferę fabryki. Ceglana ściana została zachowana, ekran kina zrobiono ze starego płótna przemysłowego.

Szimpla Kert zostało otworzone przed trzema laty przez czterech młodych Węgrów. Ziejący pustką budynek w centrum miasta, który według swoich wyobrażeń przekształcili w klub, wynajmują od prywatnego inwestora. Dziś mieści się tam kino i bar. Raz w tygodniu odbywają się koncerty, na wiosnę targi. W lecie można posiedzieć na zewnątrz - "Kert" to po węgiersku "Ogród".

Szimpla Kert, VII. ker. Kazinczy u. 14.

Codziennie od 12 do 2.

Zeche Carl, Essen

"Zeche Carl" leży w części miasta zwanej Altenessen. W zagłębiu Ruhry znajduje się znana "fabryka kultury", organizująca regularnie koncerty, imprezy, wystawy i warsztaty.

Budynek dawnej kopalni pochodzi z połowy XIX wieku, wcześniej ta część miasta żyła głównie z górnictwa. Jednak Altenessen nie zostało oszczędzone przy upadku przemysłu górniczego w zagłębiu Ruhry, w 1973 r. zamknięto ostatnią kopalnię w okręgu.

Ucierpiała na tym także kopalnia Carl, która, tak jak pozostałe, miała być wyburzona po zamknięciu. Jednak mieszkańcy okręgu nie mogli się z tym pogodzić i utworzyli w 1977 roku "Initiative Zentrum Zeche Carl e.V." aby przekonać władze miasta Essen, aby zachowały budynek. Dzisiaj kopalnia traktowana jest jako chroniony zabytek.

Zeche Carl, Wilhelm-Nieswandt-Allee 100, 45326 Essen. ÖPNV: Essen, U17, U11,

Przystanek "Altenessen Mitte"

Ateny: Gazi

Centrum kultury "Technopolis" położone jest na terenie byłej fabryki gazu w Atenach, po grecku "gazi". Na powierzchni 30 000 metrów kwadratowych Technopolis mieści się muzeum przemysłu, kluby, bary i restauracje. Centrum otworzono w 1999 roku, wiele części byłej fabryki gazu zostało zachowanych by nadać jej charakter prawdziwej fabryki kultury.

Podobnie jak Zeche Carl w Essen, kompleks budynków wzniesiono w połowie XIX w. Fabrykę gazu zamknięto w 1983 roku, uchodziła za przestarzałą. Poza tym, był to nakaz miasta spowodowany wzrastającym zanieczyszczeniem środowiska – teren fabryki leży w centrum Aten, w pobliżu Akropolu.

Technopolis

Londyn: Tate Modern

Galeria Tate Modern zalicza się do najbardziej znanych muzeów Europy. Stała ekspozycja obejmuje klasycznych artystów, od Pabla Picassa czy Marca Chagalla po dzieła współczesnych, takich jak Martin Creed i Jeff Koons.

W olbrzymiej hali turbin, które mieściły generatory elektrowni, co roku od października do kwietnia swoje prace przedstawia jeden artysta. Obecnie podziwiać można olbrzymie metalowe zjeżdżalne, instalacje Carsten Höller. Jeszcze do 9. kwietnia zwiedzający Tate Modern mają możliwość osobiście je wypróbować.

Muzeum znajduje się w byłej elektrowni "Bankside" na południowym brzegu Tamizy. Bankside zostało wzniesione w latach 1947-1963, a zamknięte w roku 1981. Najbardziej charakterystyczny znak szczególny budynku to prawie 99-metrowa wieża na środku, jej wysokość została zmniejszona, by nie przyćmiewać leżącej naprzeciwko katedry św. Pawła. W roku 1995 architekci Herzog i de Meuron rozpoczęli przebudowę, która zakończyła się w styczniu 2000.

Galeria Tate Modern

Wystawa Carsten Holler

Fot.: Szimpla Kert, Rasi57/ Wikimedia Commons (Zeche Carl), Matt Adam (Gazi), Michael Reeve/ Wikimedia Commons (Tate Modern)