Co to, do licha, są te kryteria konwergencji?
Published on
Translation by:
Agata JaskotBy wprowadzić do swojego obiegu wspólną europejską walutę i stać się częścią Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW), państwo członkowskie musi spełnić szereg warunków. Gdy już sprosta tym wymogom i wprowadzi w obieg euro, nie ma mowy o spoczęciu na laurach. Pod groźbą sankcji, państwo to musi respektować kryteria konwergencji.
Od kiedy? Kryteria te zostały określone w traktacie z Maastricht, podpisanym 7 lutego 1992 roku, w ramach ustanowienia Unii Gospodarczej i Walutowej przez grupę krajów, które przyjęły wspólną walutę i jednocześnie otworzyły swoje rynki w celu ustanowienia strefy wolnego handlu. Unia Gospodarcza i Walutowa, często postrzegana jako poprzedniczka unii politycznej, jest efektem procesu rozpoczętego dwadzieścia lat wcześniej planem Wernera.
Dlaczego? Kryteria te zostały przyjęte w celu ustanowienia dyscypliny budżetowej. W okresie między końcem lat siedemdziesiątych a podpisaniem traktatu z Maastricht w 1992 roku, deficyt krajów europejskich podwoił się z 30 do 60 procent PKB. Jako, że dążenie do utrzymania budżetu w ryzach nie było dla wszystkich członków tak oczywistą kwestią, zadecydowano o wprowadzeniu pewnych wspólnych reguł, co wydawało się być nieodzownym krokiem zanim wspólna waluta zawitałaby w portfelach europejczyków.
Jakie to kryteria? Traktat z Maastricht wskazuje na cztery domeny, w których to kryteria konwergencji muszą być spełnione przez kraje przyjmujące nową walutę: stabilność cen, finanse publiczne, kursy wymiany walut, poziom długoterminowych stóp procentowych.
- krajowa stopa inflacji nie może przekraczać 1,5% stopy inflacji trzech najdoskonalszych pod tym względem państw UGiW
- deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB (brak ukrytego deficytu budżetowego)
- dług państwowy nie może przekroczyć 60% PKB, a jeśli nawet kryterium to nie jest spełnione, to rytm pomniejszania deficytu powinien być wystarczająco dynamiczny
- kraj członkowski powinien był partycypować w programie wymiany walutowej od co najmniej dwóch lat
- poziom stóp procentowych nie powinien przekraczać 2% przeciętnego poziomu stóp trzech najlepiej radzących sobie w tym zakresie państw członkowskich.
Respektowanie powyższych kryteriów konwergencji w 1997 roku było warunkiem sine qua non dla grupy państw członkowskich, które pięć lat później przyjęły wspólną walutę euro.
Jakie wystąpiły problemy? Wymienione już kryteria, już od momentu ustanowienia, wywołały wiele debat na temat realnych możliwości ich spełnienia. Do dziś nie przestały służyć rządom jako europejskie alibi skłaniające polityków do reorganizacji finansów publicznych. Respektować kryteria konwergencji czy faworyzować wzrost gospodarczy? Przykładowo, w 2005 roku, Francja i Niemcy otrzymały zgodę na nieco mniej rygorystyczne przestrzeganie Paktu Stabilności i Wzrostu, co dało im dodatkowy czas na dostosowanie poziomu deficytów do wymogów Unii Gospodarczej i Walutowej. Kraje te złożyły jednak zapewnienie o przedsięwzięciu permanentnej kontroli wyeliminowania ukrytego deficytu budżetowego. Inne ulgi dotyczące spełnienia kryteriów konwergencji zostały przyznane państwom, których deficyt budżetowy wprawdzie przekracza 3% PKB, ale wyraźnie wykazują się wdrażaniem znaczących zmian w zakresie inwestycji, badań i reform strukturalnych.
Translated from Que sont donc les critères de convergence ?