Ante Gotovina: upadek bohatera
Published on
Story by
vitek nejedlo
Translation by:
inga pietrusiska
Ante Gotovina, chorwacki generał ścigany za zbrodnie wojenne popełnione w trakcie trwania konfliktu w byłej Jugosławii, został w czwartek zatrzymany na Teneryfie. To nieoczekiwane wydarzenie może przyspieszyć proces akcesji Chorwacji do Unii Europejskiej.
Carla Del Ponte, prokurator generalny Międzynarodowego Trybunału do spraw Zbrodni Wojennych w byłej Jugosławii (TPIY), jurysdykcji ad hoc stworzonej w 1993 przez NATO i stacjonującej w Hadze, powinna cieszyć się z tego aresztowania. Rząd chorwacki może odetchnąć, świadomy, że od ożywionej współpracy z Trybunałem zależy jego przyszłość w Unii Europejskiej. Ścigając przedstawicieli reżimu komunistycznego, Chorwaci trwają przy rozliczeniu starych liderów nacjonalistycznych , z których znaczna liczba została oskarżona przez Trybunał o zbrodnie wojenne. Jednakże, patrząc na wzór innych państw byłej Jugosławii, dużo łatwiej jest uwolnić się od głowy państwa reżimu komunistycznego, niż od bohatera narodowego.
Zamordowanych 150 Serbów
Ante Gotovina urodził się w 1956 roku na wyspie Pasnam, niedaleko miasta Sibenik na wybrzeżu Adriatyku. W wieku 16 lat opuszcza dom rodzinny i pracuje jako majtek. Następnie zaciąga się we Francji do Legii Cudzoziemskiej i pracuje dla służb bezpieczeństwa, szkoląc się w jednostkach paramilitarnych w Argentynie i w Gwatemali. W 1991 roku wraca do Chorwacji aby zrobić karierę w armii. W ciągu zaledwie jednego roku zostaje generałem. Jego największy sukces to Operacja „Oluja” (Burza) z 1995 roku, która kładzie kres serbskiej enklawie z Krajiny, nazywanej „Serbską Republiką Krajiny”. Na skutek tego natarcia, Chorwacja odzyskuje część swojego terytorium okupowanego od 1992 roku przez Belgrad. Według Trybunału w trakcie tej operacji zostało zamordowanych 150 Serbów, a 200 000 udało się uciec przed przybyciem armii chorwackiej. Natomiast generał Gotovina stał się dla wielu chorwackim bohaterem narodowym.
W 2000 roku w następstwie wyborów prezydenckich, Gotovina zostaje odwołany przez nowego prezydenta Stjepana Mesica. Zaledwie rok później, w 2001 roku, TPIY oskarża Gotovinę o zbrodnie wojenne popełnione podczas działań wojskowych „Burza”. Od tego czasu, wciąż ucieka i nikt nie wie gdzie się ukrywa. Jednakże nie tylko haski Trybunał interesuje się Gotoviną : francuski sąd skazał go już za kradzież na karę pozbawienia wolności na 5 lat. Wielokrotnie rządzący chorwaccy politycy obiecywali pomoc w jego schwytaniu. Bez rezultatu.
Przyspieszone wstąpienie do Unii Europejskiej?
15 Marca 2005 Unia Europejska ogłasza, że odrzuca negocjacje z Zagrzebiem. Kilka dni wcześniej, Carla del Ponte, prokurator generalny Międzynarodowego Trybunału do spraw Zbrodni Wojennych w byłej Jugosławii, naciskała na fakt że Chorwacja nie w pełni współpracowała z Trybunałem w poszukiwaniach Gotoviny. 20 września w wywiadzie na lamach gazety Daily Telegraph, Del Ponte oskarżyła Kościół Rzymskokatolicki o ukrywanie Gotoviny w jednym z klasztorów franciszkańskich na terenie Chorwacji dodając, że Watykan nie współpracuje w sposób wystarczający z trybunałem. Watykan, jak również przedstawiciele chorwackiej konferencji episkopalnej, Anton Sulijic, zaprzeczają tym insynuacjom.
Początek października. Carla Del Ponte zmienia nagle swoje stanowisko. Podczas gdy jeszcze 1 października zarzucała bezczynność rządowi chorwackiemu, 3 października deklaruje swoje zadowolenie z pełnej współpracy Zagrzebia z Trybunałem. Droga do negocjacji ewentualnego przystąpienia do Unii Europejskiej pozostaje otwarta. Jednym z ważniejszych szczegółów jest fakt, że Austria zapowiada wstrzymanie negocjacji akcesyjnych z Turcją – zadecydowanych w tym samym czasie – jeśli te z Chorwacją zostałyby zablokowane. Przypuszcza się, że Carla Del Ponte wiedziała od października, że Gotovina przebywa w Hiszpanii.
Od tej chwili dość duża presja ciąży na Serbii aby pogłębiła swoją współpracę z Trybunałem w celu odnalezienia dwóch serbskich zbrodniarzy wojennych Ratko Mladica i Radovana Karadzica, oskarżonych o ludobójstwo. Rząd Zagrzebia zna rozterki swojego narodu: Dla pewnej liczby Chorwatów i nie tylko tych, żyjących w enklawie Krajiny, Gotovina nadal pozostaje bohaterem. Obchodzona 4 i 5 sierpnia tego roku rocznica operacji „Burza” była fetowana z wielkim przepychem w całym kraju. Co stanie się więc, jeśli w wyniku procesu Gotoviny wyzwolenie Krajiny zostanie uznane za zbrodnię wojenną?
Story by
Translated from Ante Gotovina: Heldendämmerung