ორი დღით ვარშავაში: სოლიდარნოშჩი, საკულტო პოლონური დოკუმენტური ფილმები და ბერლუსკონი
Published on
2009 წლის აპრილის მიწურულს ევროკავშირის ყველაზე დიდი ცენტრისტულ-მემარჯვენე პარტიის სტუმრობა პოლონეთის დედაქალაქს ორი დღით ევროპის ცენტრად აქცევს. ბრიტანელი, ესპანელი და პოლონელი კოლეგების მიერ დროის ხარისხიანად გატარება დაეხმარება გასული ოცი წლის სეფასებასა და დასავლურ აღმოსავლური გეპ-ის გაანალიზებაში.
მოსაზრება
ნატალია სოსინი - ვარშავა
თარგმანი: ანა თვაური
მალიკა და პედრო ახლა ვარშავაში ევროპელი ხალხის პარტიის (EPP) კონგრესს ესწრებიან. უმსხვილესი ევროპული პარტია 2009 წლის ივნისის წინასაარჩევნო პროგრამას წარადგენენ. ჩვენ ვიცნობთ ერთმენთს, რადგან ერთად ვმუშაობდით ინტერნეტ ჟურნალისთვის, სადაც განსხვავებული ეროვნების ჟურნალისტები ევროკავშირის (და მიღმა) 27 ქვეყნიდან საერთო პრინციპებით მუშაობენ. რომ შეეცადო ამაზე ევროპული შეუძლებელია იყოს. მალიკა ინგლისელია, პედრო ესპანელი და ორივე პარიზში ცხოვრობს. ისინი პირველად არიან პოლონეთში და არ იციან რას ელოდონ მისგან.
გარეთ ევროკავშირის ბოლო გაფართოებისას მიღებული ქვეყნების ხუთი წლისთავისადმი მიძღვნილი ერთი თვის წინანდელი პოსტერებია შემორჩენილი და მათ გვერდით ევროპული საარჩევნო პლაკატები აჭრელებს ქუჩებს. პოლონეთში სიდიდით მეორე ყოველდღიური გამოცემა Gაზეტა ჭყბორცზა (“საარჩევნო გაზეთი”) წერს რომ ვარშავა ორი დღით ევროპის ცენტრია. თუმცა ამ შეფასების მიცემა გამიჭირდებოდა, რადგან კონგრესთან დაკავშირებული ღონისძიებები ისევ საბჭოთა დიდ დანატოვარში, პოლონეთის ყველაზე მაღალ შენობაში, კულტურისა და მეცნიერების სასახლეში ჩატარდება. რა ირონიაა, არა? 29 აპრილს სეჯახება მოხდა პოლიციასა და გემთსაშენი სავაჭრო გაერთიანებების წარმომადგენლებს შორის, რომლებიც ევროკავშირის მიერ გემთსაშენთა დახურვის გადაწყვეტილებას აპროტესტებდნენ. პროტესტი ეროვნული სოლიდარობის გამოხატვით გრძელდება. ახალი ამბების ოთახში მყოფ წყვილს პოლონელი ჟურნალისტი ეკითხება თუ რას ფიქრობენ ისინი ამ პროტესტთან დაკავშირებით. ისინი პასუხობენ, რომ არანაირი მოსაზრება არ აქვთ, რადგან არაფერი იცოდნენ ამ მოვლენების შესახებ. მოგვიანებით ჩვენ განვიხილავთ თუ როგორ აშუქებდა 1980იანი წლების საპროტესტო გამოსვლებს, რომელის მაშინ ლეხ ვალესა ანტი კომუნისტურ სახალხო მოძრაობას ჩაუდგა სათავეში. “ძალიან ბევრ რამეზე ინფორმაცია არ გვაქვს” ამბობს მალიკა. (სხვანაირად ვერ ვქენი, ჰელფ)
პოლონურად გამომცხვარი დოკუმენტური ფილმები
საღამოს 1971 წელს გადაღებულ დოკუმენტურ ფილმს “თმას” ვუყურებთ. 17 წუთიანი შავ-თეთრი სატირა ვარცხნილობების საერთაშორისო კონკურსს ასახავს, სადაც მონაწილეები პოსტ კომუნისტური ქვეყნებიდან არიან ხოლო ჟიური პარიზიდან. ჩვენ ვიხოცებით სიცილით, მათი თვალები კი გაოცებისგან ფართოვდება. ინგლისური სუბტიტრები კარგია, მაგრამ სრულად ვერ გადმოსცემენ ენობრივ ნიუანსებს. ამას გარდა, ვისაც კომუნისტურ ეპოქაში არ უცხოვრია და იმ დროის თმის ვარცხნილობა არ იცის, გაუჭირდება ამ ყველაფრის გაგება. გადაღებით მოწყენილი რეჟისორი მარეკ პივოვსკი, რომელსაც პოლონური ტელევიზიისთვის პატარა ფილმის გაკეთება დაევალა, ზუმს აკეთებს ერთი ქალბატონის ფეხზე, რომელიც მდგომი მამაკაცის ფეხებს შუა შეძრომას ცდილობს ცდილობს. “მაგრამ, ეს სექსისტური ფილმია” უკმაყოფილებას გამოტქვამს მალიკა. როგორ უნდა ავუხსნათ, რომ ეს სექსიზმი კი არა პაროდიაა?
კშიშტოფ კიშლიოვსკისთან საქმე უფრო მარტივადაა, მისი ფილმი “ღამის გუშაგის მოსაზრება” (Z Punktu Widzenia Nocnego Portiera', 1977), გვიყვება მკაცრ გამცილებელზე, რომელიც მოგზაურობისას ყველას ამოწმებს ვინც მის გზას გადაკვეთს. ჩვენ ყველა ვაღიარებთ, რომ “ ეს შეიძლება ესპანური ფილმიც ყოფილიყო, უბრალოდ გამცილებელ ტიპს ულვაში ექნებოდა” ამბობს პედრო. ბოლოს და ბოლოს, ესპანეთსაც ყავდა თავისი ფრანკო და გერმანიას მოპოვებული აქვს მეინსტრიმული აღიარება 2006 წლის ფილმით “სხვების ცხოვრება” (ოსკარიც მიიღო), რომელიც სტასის(სადაზვერვოს მგონი) აგენტზე მოგვითხრობს. უფრო მეტიც, ზედმეტად მონდომებულ და დამსმენ ხალხს ყველა კულტურაში შეხვდებით. ყველამ იცის ეს, და ყველას ესმის. უარესი მერე იწყება ტროცკიზმზე რომ გადავდივართ. საუბარში ერთი საერთო ნაცნობის ტროცკისტი მშობლები გავიხსენეთ. ამ თემაზე ჩვენს სიცილს შემდეგი ორი კომენტარი იწვევს რომელიც წყვილმა გამოთქვა, რომ “პარიზში ტროცკისტობა სიბირში რასტაფარიანობას გავს. ანუ ზოგადად შეგიძლია იყო, მაგრამ აზრი არ აქვს”, “ ფრანგებს უბრალოდ აქვთ ეს.” პარიზში ძალიან ბევრის მშობელი სეიძლება თავს ტროცკისტად ან მაოიზმის დამცველად თვლიდეს. ვიცი რომ ეს მათი ერთგვარი გართობაა, “ამბოხებით” შეფუთული. დარწმუნებული ვარ რომ მშვენიერი შეგრძნებაა უსაფრთხო და აწყობილი ქვეყნის მზრუნველობის ქვეშ ცხოვრება.
ნუთუ ეს ე.წ. პოლონური წყენა მალაპარაკებს? ვიქნებით კი ჩვენ აღმოსავლეთიდან ახალმოსულები მათთან? კარგია რომ საკუთარი მომავალი გვაქვს? ის რომ მძიმე, ამაზრზენი და შეცდომა იყო? ხორცისა და ფორთოხლის მისაღებად რიგებში დოგმა წელიწადში ერთხელ მოსაყოლ ზღაპარს გავს ლურჯწვერაზე ან ამბავს მეორე მსოფლიო ომზე. ჩვენ ყველას გვესმის რა იყო ის და როგორი საშინელი, მაგრამ გვიჭირს მისი წარმოდგენა და ემფატიურობა/გამოკვეთა. იგივე შეგვიძლია ვთქვათ მათ დამოკიდებულებაზე “კომუნიზმის” მიმართ, არ ესმით. 68 წელი მათთვის რევოლუციაა.
დღეს და ახლა
ყველაფერი რაც წარსულშია დასრულდა. მოგონებები არის ცუდიც და კარგიც. ახლა ჩვენ ყველა ევროკასVსირის წევრები ვართ, ამიტომ ჩვენ ერთნი ვართ. თუმცა მტკივნეულია რომ მტელი ყურადღება გერმანიუმ წაიღო, ისიც რაც ჩვენ გვეკუთვნოდა. საკმარისია შეხედო ევროპული კომისიის სპოტ რომელიც რესულტედ ”რკინის ფარდის” დაცემიდან 20 წლის თავზე. არაფერს აქვს მნიშვნელობა გარდა მათი კედლისა, ისინი იქცევიან ისე თითქოს ეს მათით დაიწყო და არა ჩვენით. როგორც არ უნდა იყოს, ეს ყველაფერი დაგვიანებულია ახალგაზრდა ევრობელების ცნობიერებისთვის იმ ეპოქის დასასრული იყო ბერლინის კედლის დაცემა და სხვა არაფერი. ჩვენ ვერავის დავადანაშაულებთ ამისთვის. ბოლოს და ბოლოს, კედლის დანგრევა ხალხის შიშველი ხელებით მშვენიერი სიმბოლოა.
შეიძლება სამარცხვინოც იყოს ის ფაქტი, რომ პირველი ეიფორიის შემდეგ ლეხ ვალესა, რომელმაც გამიჯნა პოლონელები კომუნიზმისგან, დაგმობილ იქნა.
რა სამარცხვინოა რომ მას სასაცილო არაფერი გაუკეთებია მაგალითად როდესაც 72 წლის, ხუმრობით მიესალმა პოლიციელს.
ვერონიკა ლარიო 19 წელი იყო ბერლუსკონისთან მაგრამ ახლა რაღაცამ მისი სიმშვიდე დაარღვია. რა თქმა უნდა სილვიოს ეს არ აწუხებს. ის პოზირებს ფოტოების ცენტრში და მარჯვნივ. პოლონეთის პრემიერ მინისტრ დოლანდ ტუსკთან და ის იღიმის გაბრწყინებით და გვაჩვენებს თავის ფაიფურის გვირგვინებს. ახდენს ის იტალიის სიმბოლირებას? მე ასე არ ვფიქრობ. ის უხერხულ მდგომარეობაში აყენებს ყველა საზღვარგარეთ მყოფ იტალიელს რომელსაც მე ვიცნობ. ზოგი საერთოდაც თვლის რომ მათმა ქვეყანამ უნდა გამოიაროს EU-ს ათწლიანი სამსახური და მართულ იქნას შვედეთის მიერ. ამის შემდეგ მათ შეიძლება ჰქონდეთ შანსი იყვნენ ნორმალურები. ამ შემთხვევაში ბერლუსკონი ვეღარ იქნებოდა დაუსრულებლად პრემიერ მინისტრი და ნეაპოლის ქუჩები არ იქნებოდა ჩაფლული ნაგვის მთებში. მაფია ვეღარ გააკონტროლებდა ეკონომიკის ყველა ასპექტს და ევროკავშირიდან შემოსული მილიონობით ევრო ჩრდილოეთისა და სამხრეთს შორის ბზარად იქცეოდა.
ვიმედოვნებ პოლონეთი არ ასოცირდება მხოლოდ მილიტარისტულ ეკლესიასთან და ჰომოსექსუალებთან ბრძოლასთან. ესპანელი სოციალისტების მღვდელი და ენტროპას ინსტალაციის მღდვლები, რომელიც დახატულია ჩეხი ხელოვანის დევიდ ჩერნის მიერ, ევროპის პარლამენტზე იყო დაცინვა მთელი ევროპის მიმართ და ამავდროულად სასაცილოდ წარმოაჩინა ჩეხეთის მთავრობა, რომელსაც დაკავებული ჰქონდა EU-ს ექვს თვიანი თავმჯდომარეობა ამ დროს (პოლონეთი გამოსახული იყო როგორც მღდვლები წვიმის დროშით - ედ.) ჩეხებმა ეს პოლონელებზე იოლად მიიღეს. ისინი ძალიან თავშესაქცევები არიან, აქვთ საუკეთესო ლუდი და შოკოლადის ყუთივით დედაქალაქი. მათთან ყველაფერი იაფია, არიან ათეისტები და აქვთ გერმანელების მსგავსი მენტალიტეტი. ყავთ დირექტორები, მწერლები და ხელოვანები. პოლონელები აღშფოთებულები არიან და წყევლიან ყველაფერს.
ჩვენ ვაძლევთ ევრობას ბევრად მეტს ვიდრე იაფი შრომა, სოსისები და არაყია
მალიკა მოვლენებს განსხვავებულად უყურებს, მიუხედავად იმისა რომ დაიბადა ინგლისში, ის წარმოშობით სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდანაა და იცის რას ნიშნავს ეს. პაკისტანში, სოფლის მაცხოვრებლები, საიდანაც მისი მშობლები არიან, ინგლისს მოიხსენიებენ როგორც ”შორ ადგილს”. საინტერესოა, ნუთუ პოლონელო, ევრო-ობლები (როდესაც მშობელი გადადის საცხოვრებლად სხვა EU-ში და ბავშვი სხვა მშობლებთან რჩება) ამავე სახელს დაარქმევდნენ ამას? ”ამ მოგზაურობას ჩემთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს, ჩვენი თაობისებს შეგვიძლია ბევრი რამ ვასწავლოთ ერთმანეთს” ამბობს მალიკა. ვიმედოვნებ ასეა. ჩვენ ვაძლევთ ევრობას ბევრად მეტს ვიდრე იაფი შრომა, სოსისები და არაყია. დაე ეს იყოს პოლონური დოკუმენტი და პოლონეთის პოსტერი, გაკვეთილი იმ ფაქტის გასაცნობიერებლად რომ ბევრი რამ შეიცვალა 1989-ის გამო. ყველაფერი შეიძლება გაცილებით უარესად ყოფილიყო. ამჟამად საკმარისია.