TURCJA: CZAS ROZSTRZYGAJĄCY DLA ERDOGANA

Published on March 12, 2014

Story by

Tolga Gucel

Translation by:

Patrycja Amanowicz

Po­nie­waż wy­bo­ry po­wszech­ne ma­ją­ce odbyć się w czerw­cu 2015r. są coraz bli­żej, wzra­sta pre­sja na rzą­dzą­cą Par­tię Spra­wie­dli­wo­ści i Roz­wo­ju i jej li­de­ra, jako że jej sta­bil­no­ści za­gra­ża­ją oskar­że­nia o ko­rup­cję i coraz bar­dziej au­to­ry­tar­na po­sta­wa. Kon­tro­la Pre­mie­ra Re­ce­pa Tay­y­ipa Er­do­ga­na nad jego kra­jem i na­ro­dem za­ostrza­ła się stop­nio­wo pod­czas dzie­się­ciu lat jego wła­dzy, ale tylko w ostat­nich kilku la­tach oby­wa­te­le tu­rec­cy za­czę­li sta­wać prze­ciw­ko temu, co po­strze­ga­ją jako atak na re­pu­bli­kę Tur­cji i, co gor­sza, ojca współ­cze­snej Tur­cji, Mu­sta­fę Ke­ma­la Ata­tur­ka. Re­stryk­cje wol­no­ści słowa, wol­no­ści prasy oraz od­mo­wa rządu, aby uznać prawa tu­rec­kiej spo­łecz­no­ści LGBT, roz­wście­czy­ły lud­ność, w sze­gól­no­ści mło­dzież, która czuje, że pań­stwo cofa się, za­miast za­ak­cep­to­wać style życia i prawa współ­cze­sne­go spo­łe­czeń­stwa eu­ro­pej­skie­go.

ZA­KRĘ­CA­NIE KURKA

Oprócz tego po­ja­wi­ła się kwe­stia wpły­wu re­li­gij­ne­go, który na­rzu­cił Er­do­gan. Mimo że w Tur­cji duża więk­szość to Mu­zuł­ma­nie, od czasu utwo­rze­nia re­pu­bli­ki w 1923r. Tur­cja jest pań­stwem świec­kim ze znacz­ną po­pu­la­cją wie­lo­kul­tu­ro­wą. Jed­nak se­ku­la­ryzm ten zo­stał za­gro­żo­ny przez wzra­sta­ją­cy mu­zuł­mań­ski wpływ Er­do­ga­na i za­miar za­ostrze­nia re­gu­la­cji praw­nych do­ty­czą­cych al­ko­ho­lu. Usta­wa z 2011r. (od czasu wy­co­fa­nia) pod­nio­sła mi­ni­mal­ny wiek, od któ­re­go do­zwo­lo­ne jest spo­ży­cie al­ko­ho­lu z 18 do 24 lat. Kul­mi­na­cja tych spo­łecz­nych nie­po­ko­jów na­stą­pi­ła w maju ze­szłe­go roku, epi­cen­trum zaś stał się Tak­sim Mey­danı i ota­cza­ją­cy go park Gezi w Stam­bu­le. Na oczach ca­łe­go świa­ta Er­do­gan za­zna­czył swoją wła­dzę dzię­ki bru­tal­nej akcji po­li­cji prze­ciw­ko pro­te­stu­ją­cym. Osta­tecz­nie roz­ru­chy zo­sta­ły stłu­mio­ne.

Jak więc Er­do­gan i jego Par­tia Spra­wie­dli­wo­ści i Roz­wo­ju utrzy­ma­ła wła­dzę tak długo? W rze­czy­wi­sto­ści przez więk­szość swo­jej ka­den­cji Er­do­gan bu­do­wał dla sie­bie po­par­cie wśród na­ro­du tu­rec­kie­go. Pod­czas de­ka­dy Er­do­ga­na Tur­cja prze­szła wiele zmian, na­stą­pił po­stęp na are­nie świa­to­wej i umoc­nie­nie kraju na po­zy­cji klu­czo­we­go gra­cza za­rów­no w Eu­ro­pie, jak i w Azji. Ze wzro­stem PKB o 64% w la­tach 2002-2012 Tur­cja stała się świa­to­wą po­tę­gą eko­no­micz­ną oraz zy­ska­ła znacz­ny wpływ geo­po­li­tycz­ny.

W moim ro­dzin­nym mie­ście, Stam­bu­le, zmia­ny są łatwo do­strze­gal­ne. Nowe szyny ko­le­jo­we zbu­do­wa­ne pod Cie­śni­ną Bos­for łączą kon­ty­nen­ty Azji i Eu­ro­py. Pięk­nie utrzy­ma­ne ogro­dy ozda­bia­ją au­to­stra­dy na całej dłu­go­ści, a w całym mie­ście wy­bu­do­wa­no nowe, im­po­nu­ją­ce bu­dyn­ki rzą­do­we. Zby­tek no­wo­cze­snych sa­mo­cho­dów spor­to­wych, te­re­no­wych i ma­łych, zwin­nych hatch­bac­ków ma­lu­je opty­mi­stycz­ny obraz dzi­siej­szej eko­no­mii Tur­cji.

ALE SKĄD WZIĘ­ŁY SIĘ PIE­NIĄ­DZE?

Stron­ni­cy Er­do­ga­na chwa­lą zręcz­ne przy­wódz­two i po­myśl­ną po­li­ty­kę eko­no­mii. Sta­bil­ność po­li­tycz­na do­pro­wa­dzi­ła do sta­bil­no­ści eko­no­micz­nej, którą rzad­ko wi­dy­wa­ło się za cza­sów in­nych rzą­dów, two­rzo­nych za­zwy­czaj przez krót­ko­ter­mi­no­we ko­ali­cje. Dzię­ki tej sta­bil­no­ści na­stą­pi­ła eks­plo­zja in­we­sty­cji za­gra­nicz­nych, które w la­tach 2002-2012 wy­nio­sły w sumie 123,7 mi­liar­dów do­la­rów.

Z dru­giej stro­ny kry­ty­cy Er­do­ga­na skar­żą się na ko­rup­cję. Nie­daw­ny roz­wój su­ge­ru­je, że Er­do­gan i jego rząd są w nią w dużym stop­niu za­mie­sza­ni, po­dob­nie jak wiele z naj­bo­gat­szych i naj­bar­dziej wpły­wo­wych in­te­re­sów w kraju. Tajne na­gra­nie te­le­fo­nicz­ne roz­mo­wy po­mię­dzy Pre­mie­rem i jego synem zo­sta­ło prze­ka­za­ne kra­jo­wej te­le­wi­zji. Oma­wia­ją oni rze­ko­mo ko­niecz­ność wy­nie­sie­nia dużej ilo­ści pie­nię­dzy z ich domu ze wzglę­du na nie­bez­pie­czeń­stwo zde­ma­sko­wa­nia. Oczy­wi­ście Pre­mier za­prze­cza tym za­rzu­tom i twier­dzi, że na­gra­nie zo­sta­ło sfał­szo­wa­ne. Zo­sta­ło rów­nież ujaw­nio­ne ko­lej­ne skan­da­licz­ne na­gra­nie roz­mo­wy mię­dzy Er­do­ga­nem a sze­fem czo­ło­wej tu­rec­kiej sieci in­for­ma­cyj­nej. Pre­mier żąda, aby sieć ogra­ni­czy­ła spra­woz­da­nia li­de­ra opo­zy­cji, a szef sieci po­tul­nie się zga­dza.

To, czy na­gra­nia te są au­ten­tycz­ne, okaże się z cza­sem, a pod­czas gdy Er­do­gan dzier­ży wła­dzę, wy­da­je się mało praw­do­po­dob­ne, aby wy­szły na jaw ja­kie­kol­wiek do­wo­dy prze­ciw­ko niemu, jako że wy­da­je się on po­sia­dać zdol­ność ma­ni­pu­lo­wa­nia in­for­ma­cja­mi i wy­da­rze­nia­mi tak, aby sko­rzy­stał na nich on sam i jego par­tia. Coraz bar­dziej "że­la­zna" po­sta­wa Er­do­ga­na stała się tylko bar­dziej wi­docz­na dzię­ki jego ob­li­czo­nym po­su­nię­ciom, ma­ją­cym na celu wpro­wa­dze­nie do armii osób po­pie­ra­ją­cych Par­tię Spra­wie­dli­wo­ści i Roz­wo­ju, aby wzmoc­nić jego wła­dzę w kraju zna­nym z mi­li­tar­nych za­ma­chów stanu. Wpro­wa­dze­nie w życie ostat­nich gróźb Er­do­ga­na o za­ka­za­niu ser­wi­sów Fa­ce­bo­ok i Youtu­be unie­moż­li­wił na szczę­ście Pre­zy­dent Ab­dul­lah Gul.

Gro­und Zero: Tur­key - The Pro­test­ers of Gezi Park [Stre­fa Zero: Pro­te­stu­ją­cy parku Gezi]

BRAK AL­TER­NA­TYW

Dane z ostat­niej an­kie­ty wska­zu­ją, że Pre­mier Er­do­gan i jego par­tia AKP nadal utrzy­mu­ją mocne 40% gło­sów. Po­mi­mo wzra­sta­ją­ce­go nie­za­do­wo­le­nia z rządu, lu­dzie stają przed dy­le­ma­tem - nie ma żad­nej obie­cu­ją­cej al­ter­na­ty­wy.  Naj­więk­si ry­wa­le Er­do­ga­na, Re­pu­bli­kań­ska Par­tia Lu­do­wa (CHP), nadal muszą wło­żyć wiele wy­sił­ku, aby prze­ko­nać do sie­bie naród tu­rec­ki.

Wy­da­je się, że rok 2014 bę­dzie wiele zna­czył dla Tur­cji. Wy­bo­ry lo­kal­ne są już za kilka ty­go­dni, a ob­ser­wu­ją­cy prze­wi­du­ją, że ich zwy­cięz­ca wygra także wy­bo­ry po­wszech­ne. Jed­nak w ob­li­czu ostat­nich wy­da­rzeń cięż­ko jest stwier­dzić, czy Tur­cja nadal ufa swemu Pre­mie­ro­wi, Er­do­ga­no­wi.

Story by

Tolga Gucel

Translated from Turkey: Make or break time for Erdogan