Dibra – krenari e mrekulli e vendit

Published on February 23, 2012

Skopje

Këtu lindi Skënderbeu , ngriti taborët dhe goditi rresht otomanët në shtatëmbëdhjetë beteja të njëpasnjëshme: Torviollit , grykës se Radikës , Otonetës , Oranikut , Mireshit , Sfetigradit e tjerave . Në kështjellat rretheqark s’u mbrojt vetëm qyteti ,por tërë vendi e tërë Evropa . Edhe pas vdekjes së trimit legjendar , dibranët rrokën armët dhe u bashkuan me Nënte Malet dhe shporën Ali Pashën Demir Pashën ,Mendu Pashën ,Dergut Pashën e shumë të tjerë , që vazhdimisht sjellnin pushkën , topat dhe jeniçerët , por s’nënshtruan dot dibranët , u kthyen kah kishin ardhë duke u thëne:

"Kthehu pashë kah ke ardhë Këtu kan’ ardh nan pashallarë , E tan ’ kan’ kthy si magjarë "

Dibra është qytet kuvendesh në përkrahje të Lidhjes së Prizrenit , të alfabetit të Manastirit , të burrave iluministë ,të pendës e të dijes , të shkollave e të gjuhës shqipe, të Sait Najdenit ,që botoi abetaren e gjuhës sonë , hapi shkollën e parë në ketë krahinë ,të Josif Bagerit që hodhi themelet e arsimimit të masave të tjera popullore që dibranët ua ngritën statujat mu në shesh dhe në zemrat e tyre,por edhe të shumë personaliteteve të tjera si të Vehbi Dibrës ,Haki Stërmillit e të tjerëve . E kaluara të kujton ato banime të punuara e të zbukuruara me dru të gdhendur e të latuar tavanesh , dollapësh , raftesh , të atyre mjeshtërve më me zë edhe jashtë dibrës , siç ka qenë Hasan Dibrani dhe Myftar Burgu , i cili ngriti urën e Spiles ,siç përmend edhe kënga:,, Myftar Burgu , ujë, asllan, na hodhi urën shkam me shkam”, Ali Bali që ndërtoi portin e Selanikut në fund të shekullit të kaluar , të kujton ato rrugë me kalldrëm , ato çeshma si e Budulecit , Shavecit ,e Demçes ku vashat dibrane me dimitë , këmishën e bardhe si shkumë sapuni , jelekun e qëndisur me hoja e përparësen prej pambuku që me gjykim shkonin të mbushin ujë .Aty afrohej djali me tirqit , mitanin me mangë të gjatë dhe me xhamadanin veshur për t’i thëne nja dy fjalë se vetëm aty mund te gjente cucën dibrane për të derdhë dashurinë lumë. Dibrani dyert gjithmonë i ka mbajtur hapur, ka pritur dhe ka përcjellur miq , dashamirë dhe ata që i ka zënë rruga, duke i ftuar me fjalën:,,Bujrëm!” dhe kurrë s’i kanë kthyer pas. I ka pritur me ngrohtësi, zemër dhe me “ bukë e kripë “. “Mysafëjrin nuk e frëje e ngranmja e mëjrë” , thonë shpesh dibranët, por fjala e mëjrë .Edhe mish të pjekur po ti nxjerrësh e çehre të vrenjtur , ai s’do, por vetëm buzëqeshje e një copë bukë me gjize atë e ngop dhe e kënaq. Ndaj dibrani ka nam për bujari dhe zemërgjerësi apo jo? Kur ecësh apo udhëtosh bregut të lumit Radikë apo Drin të kënaq muzika e gurgullimave të ujit , valët që shpërlajnë gurët e bardhë , ku ndonjë peshk koran e nxjerr kokën të të përshëndesë e përsëri ia merr notin duke lëvritur edhe nëpër vorbull, qe i shkojnë vërdallë tallëset , por s’e zënë dot . Hijet e shpeshta të drunjve të radhitura përreth të dehin me freskinë dhe bukurinë Dibra të joshën edhe me peizazhet fascinuese , malet e mbushur me drunj pishe ,ahu , ndërsa në mes tyre cukat , livadhet ,por dhe me lartësitë që duan ta zëne qellin me dorë . Ndër to ballëndritur e krenar është Korabi , të cilin në dimër e mbulon bardhësia e dëborës , ndërsa verës gumëzhitja e shpendëve .Bilbilat , kanarinat , rresht lëshojnë këngën duke e shpërndarë degë më degë .Fyejt e barinjve të staneve përhapen anekënd , ndërsa egërsirat nëpër gurë hedhin valle .Qentë lehin dhe delet me kambana mbushin kullosat e mbushura deng me gjelbërim. Liqeni të magjeps me kaltërsinë e syprinës të pafund që shtrihet nga një skaj ne tjetrin skaj të grykës , që ndan dy kodrinat dhe dy vendbanimet të dibrës , që diku poshtë tyre shtriheshin tokat e miellit e të perimeve , frutave , zarzavateve që mbushnin tregun e qytetit . Sot,ditët e verës, bregu mbushet me vasha dhe djem të qytetit por edhe dibranë e dibrane që jetojnë në amerikë , rreziten ne plazhet e improvizuara e freskohen nëpër pishinat e nën drunjtë krahëhapur që herë futen me ndonjë varkë gome , apo edhe për të bërë ndonjë garë noti .Pas kohës së plazhit bregut liqenit, këmbë zbathur duke shijuar florën e faunën gërshetohen moshat duke shëtitur e duke përshëndetur njeri tjetrin. Orët e vona po aty zgjohet shpirti rinor ,nën tingujt e muzikës “HIT” pa mos munguar edhe ” Hajredin Pasha ” glabëron atmosfera e jetës së natës , jo vetëm kaq aty derdhen edhe përqafimet, puthjet ,edhe dashuria e tyre . Posa hyn në ketë qytet të ndjell aroma e banjave termale ku të thërret uji i ngrohtë që është melhem për eshtrat , për shëndetin, t’i shmang dhembjet e trupit të jep fuqi dhe energji . Aty të presin edhe hotelet e ngritura ,në Banjisht dhe Kosovrast , menyja dhe gjellërat e vendit , jufkat tradicionale e specialitetit dibran , por edhe buzëqeshja e shërbyesve që të bën te ndihesh rehat .Pushimi dhe shërimi të bëjnë që serish të kthehesh vitin e ardhshëm. Dibra,dibra ndjen edhe dhembje dhe lëngon .Çdo ditë e gërryen migrena e mërgimit .Vargu i ikjes nuk ndalet. Ata i gjejmë të shpërndare anekënd ,andej thuhet se një Dibër tjetër e gjen në Amerikë , një në Itali, një në Botë .Por, rinia ia ka mërsyer universiteteve .Ajo është plot dituri ,mençuri dhe beson se një ditë qytetit të tyre t’ua ktheje buzëqeshjen , ngase e dimë se dashuria e tokës , e vendit është dashuria më e madhe ,siç thotë poeti hungarez Petefi: “Për dashurinë e jap jetën , për atdheun jap edhe dashurinë “.Ata janë të vendosur , këmbëngulës se do t’ia kthejnë famën e dikurshme dhe Dibrën do ta bëjnë sërish krenare si ne kohën e historisë , do ta bëjnë më të bukur , sepse dija shëron çdo plagë . Edhe pse e ka mbërthyer kriza , edhe pse plaga e kurbetit e djeg , përsëri sytë e të rinjve shohin vizionin optimist se me punë dhe dashuri ndaj atdheut dhe kombit do të ngrenë vatrat e përhershme të tyre .